Wniosek o turystyczne wykorzystanie fragmentu Arboretum Spätha w Nietkowie jako Ogrodu Dendrobotanicznego

Akcja społeczna Agencji Prasowej Merkuriusz Polski

Zielonogórska akcja na rzecz odbudowy zabytków atrakcyjnych turystycznie 

Newsletter #36

Trzydziesta szósta propozycja przebudowy miasta w taki sposób by było bardziej atrakcyjne turystycznie 

Wniosek o zabezpieczenie ochroną konserwatorską bulwaru wraz z dawną przystanią stateczków/ kajaków. 

Wniosek o turystyczne wykorzystanie fragmentu tzw.  Arboretum w Nietkowie jako Ogrodu Dendrobotanicznego objętego ochroną konserwatorską

do

Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Ziel Górze

d/w Urząd Gminy i Miasta w Czerwieńsku

ul. Rynek 25

66-016 Czerwieńsk

 Szanowni Państwo:

Burmistrz Czerwieńska

Piotr Iwanus

Radni Gminy oraz:

Przewodniczący Rady Miejskiej

Krzysztof Smorąg

Szanowni Państwo,

Od lat przypominam ten temat, i od lat nic się w tej sprawie nie dzieje. Widzę potrzebę zabezpieczenia przed zniszczeniem zabytkowego fragmentu bulwarów na ulicy Bocznej nad rzeką "Ziemny Potok" w Nietkowie (jest to bardzo urokliwa pozostałość zabytkowej przystani rzecznej) wraz z okolicznym starodrzewiem ongiś tworzącym zabytkowe arboretum wraz z kompleksem grobowców. Ciekawy i warty ochrony jest także mały wąwóz z przystani w stronę przystanku autobusowego "Zielonej Linii".

Analizując wpływy podatkowe z rozwoju turystyki, wydaje się że inwestycja w odtworzenie zrujnowanych atrakcji turystycznych jest uzasadniona. W mojej ocenie istnieje szansa aby odtworzyć zarówno arboretum jak i rejsy stateczkiem czy spływy kajakowe rzeczką Zimy Potok jakie mialy miejsce z przystani przy ul. Bocznej w Nietkowie. Pamiętam że wypożyczano w tym miejscu kajaki w sezonie letnim. To miejsce jest urokliwe jako pozostałość kompleksu dawnej przystani żeglugi, warto ją zabezpieczyć poprzez ochronę konserwatorską. Objętoby orchoną pejzaż o walorach marynistycznych. 

Mam przeczucie że atrakcja czy te cały kompleks atrakcji - bulwar spacerowy, przystań, arboretum: w pobliżu miasta Zielona Gora byłaby często odwiedzana przez mieszkańców tego miasta. Okolice Zielonej Góry cierpią na brak atrakcji turystycznych. Niestety, atrakcje tego regionu, szczególnie te przyrodnicze, powstałe w okresie przedwojennym, są dziś zniszczone i zdewastowane, wręcz są w opłakanym stanie. Przykładami tego jest oprócz Oderwaldu także Arboretum Spätha, jedyny taki obiekt w tych okolicach. Przed laty stworzono ów ogród ogromnym nakładem finansowym. Działała tutaj także przystań rzeczna na Zimnym Potoku. Są to pocztówkowe atrakcje miejscowości wg analizy danych kart pocztowych.

Wczorajsza wizja lokalna w tym arboretum pokazała iż są to w zasadzie resztki arboretum, nienadające się do zwiedzania z racji zwalonego mostu na rzece, licznych zwalonych drzew przegradzających zarośniętą ścieżkę. Cenny i bardzo egzotyczny drzewostan jest nieopisany. Miejsce w ogóle nie przypomina arboretum, jest to raczej smutna ruina, z licznymi powalonymi drzewami. Zniszczenia z powodzi sprzed 2 dekad wciąż nie zostały tam naprawione. 

Wnoszę do Konserwatora Zabytków aby nakazał gminie naprawę przyczółków zabytkowego mostu przy arboretum, na rzece Zimny Potok, tak aby umożliwić rejs statkiem "Zefir" lub "Laguna" po kanale Zimny Potok. Resztki przęsła środkowego stanowią zagrożenie dla żeglugi- jest możliwe wpłynięcie na kanał większą jednostką, ale resztki filaru mostu mogą rozpruć poszycie. Zarówno filary jak i wysokość odtworzonego mostu winna umożliwić podobne rejsy jak na Obrzycy, to jest galarami wodnymi a okazyjnie statkiem wycieczkowym Zefir lub Laguna. Ten większy statek wycieczkowy dopływałby co najmniej do mostu drogi na Boryń (ul. Bocznej). Do tej pory pływałem tym statkiem w rejsie turystycznym na rzece Obrzycy, podobnej do Zimnego Potoku.

Chcę by temu miejscu przywrócono dawną świetność. By Zielona Góra zyskała prawdziwe arboretum w swojej okolicy. Chcę by owe resztki arboretum przekształcono w rodzaj ogrodu botanicznego także z atrakcyjną roślinnością niskopienną. Można w tym celu wykorzystać przestrzeń lasu odrzańskiego od ulicy Bocznej w kierunku zwalonego mostu parkowego.

Propouję aby LWKZ wystąpił do zarządcy drogi w kierunku rzeki Odry i Borynia, aby na moście przebudowac baluistrady dodając elementy historyzujące, tak aby przywrócić wygąd okolicy z czasów przzedwojennych. Przystań byłby lokalna atrakcją turystyki. Wyeksponowanoy elementy marynistyczne. Po udrożnieniu Kanału Zimny Potok zwalonych elementów mostu parkowego uruchomionoby rejsy galarem po rzece Zimny Potok. 

Chcę by dokonano nasadzeń nowych drzew, tak by arboretum to mogło odnowić swój egzotyczny i wyszukany drzewostan. W tym celu mogę nawet przeznaczyć swoje sadzonki "Wollemia nobilis"- skrajnie rzadkiej i bardzo cennej rośliny, sadzonej zwykle w klatkach z powodu znacznej ceny.

Chcę wreszcie, by arboretum to było zarządzane na podobnym poziomie jak kilkadziesiąt innych arboreta w Polsce, i dzięki umiejętnej promocji było elementem podnoszącym atrakcyjność turystyczną okolic ok. 200-tysięcznej aglomeracji. 

W związku z tym wnoszę do LWKZ o objęcie obiektów zespołu przystani, bulwarów i embarkamentów rzecznych wraz z ruiną arboretum do rejestru zabytków. Wnoszę do władz gminy o przeznaczenie środków na odratowanie arboretum. Wnoszę do LWKZ by zobowiązał gminę do zachowania i odtworzenia zabytkowego charakteru terenu ulicy Bocznej wraz z przystanią,  wąwozem w kierunku przystanku autobusowego. 

Spotkanie w roku 2007

Panowie z RDPL zaprosili mnie w tej sprawie na spotkanie. Byli fachowi, kompetentni, ale niestety- jeśli gdzieś w kraju są dobre arboreta utrzymywane przez Lasy Państwowe (jest ich kilka- Wirty http://www.czaswlas.pl/obiekty/arboretum-wirty-281 , Glinna: http://www.gryfino.szczecin.lasy.gov.pl/ogrod-dendrologiczny-w-glinnej  ), to są tam leśnicy-pasjonaci żyjący tematem, a u nas tego brak. Dziwne, wydawało mi się że takie arboretum to przyjemność.

Niemniej może bardzo dobrze się składa. Najlepsze arboreta na najwyższym poziomie, to z tego co zdołałem się zorientować po przeglądnięciu ich witryn w Internecie (spis: http://pl.wikipedia.org/wiki/Arboretum ) to te zarządzane przez rozmaite placówki naukowe albo przez samorządy. Ongiś napisałem list do PWSZ w Sulechowie, pytając czy są zainteresowani (uczą wszak ogrodnictwa). 

Jak się nikogo nie uda znaleźć, to co wówczas? Logicznie rzecz biorąc, gminie Czerwieńsk powinno zależeć, jakby to dopracować to byłaby największa perełka turystyczna tego rejonu.

Chciałbym aby zwrócono uwagę na potrzeby lokalnej turystyki i turystów, którzy od lat pomijają ten region z powodu fatalnego stanu tutejszych atrakcji turystyki. Chciałbym, aby gmina przeanalizowała moją prośbe. Chciałbym aby powołano radę naukową osób które w kompetentny sposób od strony dendrologicznej, botanicznej oraz artystycznej będą nadzorować ewentualną odbudowę tej wielkiej atrakcji lokalnej turystyki.

Adam Fularz

ekonomista, wydawca

Załącznik 1- notatka ze spotania sprzed 12 laty

Załącznik 2- opis konserwatora zabytków, wg lwkz.pl

Założenia parkowe (wg lwkz.pl)

Nietków, arboretum

Park dendrologiczny w Nietkowie (niem. Schlesisch Niettkow) zlokalizowany jest ok. 1,5 km od wsi w kierunku pn. zach. po pn. stronie rzeczki Zimny Potok. Wjazd do parku zlokalizowany jest po jego pd. stronie. Obecnie park zajmuje powierzchnię 1,85 ha. Cały obszar znajduje się w administracji Lasów Państwowych. Od strony pn. arboretum graniczy z terenami uprawnymi, natomiast strona pd. ograniczona jest rzeczką Zimny Potok i podmokłymi terenami zalewowymi zakola rzeki Odry. Strona wsch. sąsiaduje z lasem. Przez centralną część parku przebiega droga gruntowa, łącząca jego wsch. i zach. część. Znajdują się tu liczne leśne zbiorniki wodne. W pn. zach. części arboretum zachowała się dawny cmentarz. Na jego terenie widoczne są pozostałości po zniszczonym grobowcu przedstawicieli rodu von Rothenburg. W latach 70. XX w. budowla została rozebrana.

Z przekazów historycznych wynika, ze arboretum w Nietkowie powstało w 2 poł. XIX w. z inicjatywy przedstawicieli rodu von Rothenburg, którzy sprowadzili tu wiele niezwykle rzadkich okazów drzew i krzewów. W lesie porośniętym wówczas dębami w latach 1893 – 1895 założyli, przy ogromnych nakładach finansowych, tzw. „Gaj drzew iglastych"1. Obok niespotykanych w tej części Europy drzew liściastych właściciele Nietkowa postarali się o posadzenie w tym miejscu ponad 150 różnych gatunków drzew i krzewów iglastych. Nasadzeń dokonywała firma „Späth"2. Wszystkie egzemplarze drzew zostały zasadzone w regularnych odstępach, w ten sposób, by większość z nich – mimo różnego tempa wzrostu – mogła naturalnie się rozwinąć. W latach 30. XX w. dokonano spisania z natury drzewostanu. Pierwsze znane informacje o zasobie kolekcji pochodzą z 1936 r. i zostały opublikowane w wydawnictwie dendrologicznym przez Dr. Höfkera3. Autor wymienia 121 gatunków i odmian drzew rosnących wówczas w nietkowskim arboretum. W 1952 r. została sporządzona inwentaryzacja drzewostanu przez K. Borowicza i W. Bugałę. Autorzy zinwentaryzowali również rośliny martwe i je oznaczyli. Na rok przed powodzią stulecia (1997 r.) zasób inwentaryzacyjny został uaktualniony przez P. Redę.

Kolekcja roślin w arboretum została bardzo uszczuplona przez lata zaniedbań i powódź w 1997 r. Drzewa rosną w dużym zagęszczeniu, co nie wpływa dobrze na ich zdrowotność i pokroje. Dodatkowo bogaty podrost stanowi silną konkurencję dla drzew ozdobnych. Dobre siedlisko i duża wilgotność sprzyja szybkiemu wzrostowi samosiewów i roślin zielnych. Z rzadkich gatunków drzew iglastych największą grupę stanowią cyprysiki. Oprócz drzew iglastych w parku możemy podziwiać również wiele okazowych dębów i ich odmiany, m.in. dąb kaukazki (Quercus macrocarpa), dąb burgundzki (Q. cerris), dąb błotny (Q. palustris), dąb szypułkowy (Q. robur) odm. pstrolistna, dąb garbarski (Q.velutina), dąb bezszypułkowy (Q. robur) odm. strzepolistna, dąb bezszypułkowy (Q. sesilis) odm. mużakowska, dąb kasztanolistny (Q. serrata) i inne. Rosną tu również ciekawe odmiany buków, lip, kasztanowców i klonów. M.in. klon diabelski (Acer diabolicum) i dwa gatunki orzesznika. Również bezbronna forma glediczji (Gleditsia triacanthos 'Inermis') i grab (Carpinus betulus 'Quercifolia'). Arboretum w swojej formie pierwotnej stanowiło kolekcję roślin, pochodzących z innych kontynentów o określonych preferencjach siedliskowych i miało służyć prawdopodobnie aklimatyzacji drzew w nowym klimacie oraz obserwacji ich wzrostu. Zasób parku stanowi dużą wartość kulturową i dydaktyczną oraz naukową. Może być przedmiotem badań gatunków drzew introdukowanych. Bogatym źródłem wiedzy o drzewach ozdobnych stosowanych w parkach europejskich w XIX w. Może stanowić cenne źródło porównawcze na cele rewaloryzacyjne w innych obiektach zbliżonych czasowo. Park wymaga jak najszybszej rewaloryzacji i przywrócenia dawnego składu gatunkowego. Drzewa należy poddać pielęgnacji, uzupełnić kolekcję roślin na podstawie dostępnych inwentaryzacji, a teren udostępnić osobom zainteresowanym. Rośliny należy oznakować i zaopatrzyć w tabliczki z nazwami botanicznymi i numerem inwentaryzacyjnym. Cały teren arboretum powinien być podzielony na sekcje tematyczne dla łatwiejszej orientacji w kolekcji. Miejsce pochówku fundatorów kolekcji i ich rodziny powinno być objęte opieką i zrewaloryzowane na bazie zachowanych szczątków. Niewątpliwie obiekt stanowi atrakcję turystyczną i należy go promować.

Agnieszka Kochańska

Źródło: 

"Zabytkowe parki województwa lubuskiego"

Załącznik: Korespondencja w sprawie:

(..)

 

W odpowiedzi na Pana zapytanie dotyczące odbudowy Arboretum w Nietkowie, po uzyskaniu informacji z Nadleśnictwa Zielona Góra, które jest zarządcą wymienionego terenu, przedstawiam poniżej aktualną sytuację w tym temacie.

 

Zabytkowe Arboretum znajduje się w oddziale 340y, w Leśnictwie Laski, Nadleśnictwie Zielona Góra. Aktualnie grunt ten jest dzierżawiony Gminie Czerwieńsk, która realizuje projekt rewitalizacji tego obiektu.

Gmina wykonała projekt rewitalizacji Arboretum w ramach szerszego projektu "Szlakiem Rothenburgów w Gminie Czerwieńsk – etap I", oraz wystąpiła o dofinansowanie z funduszy europejskich.

Na chwilę obecną Gmina oczekuje na dofinansowanie drugiego etapu - realizacyjnego.

 

W związku z powyższym, w sprawie bardziej szczegółowych informacji dotyczących realizacji projektu, proszę kontaktować się z Gminą Czerwieńsk.

 

 

Pozdrawiam

Dr inż. Marek Maciantowicz

Główny specjalista ds. ochrony przyrody

RDLP w Zielonej Górze

_______________________________________________________________________________

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze ul. Kazimierza Wielkiego 24a

65 – 950 Zielona Góra

--

Załącznik: plik graficzny: przystań w Nietkowie, Most Parkowy, wg dolny-slask.org.pl

Adam Fularz, manager Radiotelewizji

RTVP OPÉRA www.opera.rtvp.pl

Prezes Zarządu, WIECZORNA.PL SP Z O. O.,ul. Dolina Zielona 24A,   65-154 Zielona Góra